اطلاعات تخصصی

فرآیند (Cleaning-In-Place) CIP جریان یافتن آب شستشو ومحلول هاي پاك کننده از میان مخازن، سیستم هاي لوله کشی و خطوط فرایند بدون نیاز به باز کردن قطعات می باشد. این فرآیند برای شستشوی تجهیزات و قطعاتی مانند مخازن، پمپ‌ها، لوله‌ها، مبدل های حرارتی، دریچه ها، سپراتورها و اتصالات فرآیندی که عمیق، طولانی و یا مستقل هستند و به صورت دستی قابل دسترسی نمی باشند استفاده می‌شود. این نوع فرآیند شستشو به علاوه برای تمیز کردن قطعاتی که نیاز به زمان یا تلاش زیادی برای جدا شدن دارند نیز بسیار کارآمد می باشد. در این فرآیند با استفاده از مواد شیمیایی و یا شوینده‌های تخصصی و همچنین حرارت برای از بین بردن آلودگی ها و اجرام سطوح داخلی که با محصول در تماس هستند استفاده می شود. روش های (Cleaning -out of -Place) COP برای اجزا و تجهیزاتی که قابل جداسازی باشند (نظیر اتصالات، بست ها، تیغه ها) و به صورت پیوسته و CIP قابل انجام نباشد به کار می رود. در صورت شستشوی وسایل و تجهیزات به صورت عملیات COP باید از تجهيزات و وسايل شستشوی خاص نظیر وان يا حوضچه، واترجت، اسپری، برس یا اسکراب و مواد شوینده ی مناسب این روش استفاده گردد. شوینده های COP باید به صورتی طراحی شوند که به دلیل استفاده مستقیم با کاربر، خطری برای سلامت افراد ایجاد نکند و دارای قدرت کمتری نسبت به شوینده های CIP هستند. بدیهی است که استفاده از روش و شوینده های CIP برای شستشوی خط تولید مناسب‌تر بوده. به طور کلی مواردی در استفاده از شوینده ها مطرح می باشد که فارغ از نوع عملیات شستشو، نقش مهمی در امر پاک کنندگی ایفا می-کنند. این عوامل را می توان به چندین دسته طبقه‌بندی نمود:

سورفکتانت که به آن ماده فعال سطحی نیز می گویی، مولکول های آفی فیلی هستند که در سطح مشترک سیال مانند هوا-آب (a/w) و روغن-آب (o/w) جذب می شوند و با کاهش کشش سطحی، خاصیت پخش شوندگی و مرطوب کنندگی مایعات را افزایش می دهند. ای ویژگی استفاده از آنهها را به عنوان عوامل کف کننده، امولسیفایررها، روون کننده ها و مواد شوینده در بسیاری از صنایعع غذایی، بهداشتی و فرآیندهای بیولوژیکی ضروری می کنن. برای نشان دادن این ویژگی فیزیکی، سورفکتانت باید ساختار شیمیایی با دو گروه عاملی متفاوت با میل ترکیبی متفاوت در هر گروه عاملی داشته باشد.

فوم یا کف که با حضور سورفکتانت در شوینده ها شوینده مرتبط است، همیشه مورد استقبال قرار نمی‌گیرد. وجود سورفکتانت در یک سیستم مایع در تلاطم باعث تغییر قابل توجهی در خواص پراکندگی آن می‌شود و با جذب مولکول‌های سورفکتانت در سطح مشترک مایع/ هوا باعث تشکیل کف می‌شود. تشکیل فوم در برخی از فرآیندها مفید است، در برخی دیگر نتیجه معکوس خواهد داشت. تشکیل کف در طیف وسیعی از فرآیندهای صنعتی باعث ایجاد مشکلاتی می‌شود. برای مثال در سیستم CIP، آب در دمای نسبتاً بالا با فشار پمپاژ و سیرکوله می‌شود، بنابراین احتمال بالا آمدن کف حتی بیشتر از شستشو با دست است. این مشکلات در برخی از مصارف حرفه‌ای مانند ماشین‌های جت آب با فشار بالا نیز به وجود می‌آید. اگرچه فوم‌ها از نظر ترمودینامیکی ناپایدار هستند، اما در شرایط عملی برای مدت زمان قابل توجهی نسبتاً ثابت می‌ماند و اغلب لازم است که از مواد شیمیایی برای جلوگیری از ایجاد کف یا از بین بردن کف استفاده شود.