16 بهمن 1401
فرآیند (Cleaning-In-Place) CIP جریان یافتن آب شستشو ومحلول های پاک کننده از میان مخازن، سیستم هاي لوله کشی و خطوط فرایند بدون نیاز به باز کردن قطعات می باشد. این فرآیند برای شستشوی تجهیزات و قطعاتی مانند مخازن، پمپ‌ها، لوله‌ها، مبدل های حرارتی، دریچه ها، سپراتورها و اتصالات فرآیندی که عمیق، طولانی و یا مستقل هستند و به صورت دستی قابل دسترسی نمی باشند استفاده می‌شود. این نوع فرآیند شستشو به علاوه برای تمیز کردن قطعاتی که نیاز به زمان یا تلاش زیادی برای جدا شدن دارند نیز بسیار کارآمد می باشد. در این فرآیند با استفاده از مواد شیمیایی و یا شویندههای تخصصی و همچنین حرارت برای از بین بردن آلودگی ها و اجرام سطوح داخلی که با محصول در تماس هستند استفاده می شود.
روش های (Cleaning -out of -Place) COP برای اجزا و تجهیزاتی که قابل جداسازی باشند (نظیر اتصالات، بست ها، تیغه ها) و به صورت پیوسته و CIP قابل انجام نباشد به کار می رود. در صورت شستشوی وسایل و تجهیزات به صورت عملیات COP باید از تجهيزات و وسايل شستشوی خاص نظیر وان يا حوضچه، واترجت، اسپری، برس یا اسکراب و مواد شوینده ی مناسب این روش استفاده گردد. شوینده های COP باید به صورتی طراحی شوند که به دلیل استفاده مستقیم با کاربر، خطری برای سلامت افراد ایجاد نکند و دارای قدرت کمتری نسبت به شوینده های CIP هستند. بدیهی است که استفاده از روش و شوینده های CIP برای شستشوی خط تولید مناسب‌تر بوده.
به طور کلی مواردی در استفاده از شوینده ها مطرح می باشد که فارغ از نوع عملیات شستشو، نقش مهمی در امر پاک کنندگی ایفا می کنند. این عوامل را می توان به چندین دسته طبقه‌بندی نمود:
1. نوع اجرام و آلودگی ها و میزان انباشت آنها بر روی سطوح
1-1- اجرام آلی
پروتئین، چربی، قندها، کود، آثار و قطعات کوچک حشرات و موي حیوانات کوچک در این طبقه قرار می گیرند. درصورت خشک شدن جرم هاي آلی روي سطوح با گذشت زمان یا استفاده از دمای بالا پاك کردن آنها بسیار سخت می شود. برای این نوع اجرام شوینده های قلیایی و کلرینه مناسب می باشد.
مواد معدنی مانند آهن، کلسیم، منیزیم رسوبی از آب، مواد غذایی و یا مواد شیمیایی شوینده ها در این طبقه قرار می گیرند. . برای این نوع اجرام شوینده های اسیدی مناسب می باشد.
2. آب مورد استفاده:
طبق استاندارد شماره 1053 موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، حداکثر میزان مطلوب سختی درآب 200 میلی گرم در لیتر بر حسب کربنات کلسیم و حداکثر مجاز آن500 میلی گرم در لیتر برحسب کربنات کلسیم می باشد.
3. غلظت محلول شوینده:
غلظت محلول شوینده به ضخامت و عمر رسوبات بستگی دارد که به طور معمول برای شستشوی منظم روزانه توصیه می گردد. رسوبات و اجرام به جا مانده بر روی سطوح به دلیل تشکیل ساختار لایه ای و ترکیبی آلی- معدنی به غلظت بیشتری از شوینده و فرآیند شستشوی پیچیده تری نیازمند است. تصور اینکه استفاده از شوینده با غلظت بیشتر همیشه کارایی بهتری در شستشو خواهد داشت اشتباه بوده و در بسیاری از اوقات باعث آسیب به سیستم و یا ایجاد هزینه های اضافی می گردد. راهکار مناسب در این شرایط استفاده از شوینده های تخصصی و فرآیند شستشوی مناسب با توجه به عمق و نوع انباشت و اجرام می باشد.
4. دمای محلول شوینده:
1- شوینده های قلیایی حداقل دماي 70 درجه سلسیوس
2- شویندههای اسیدی حداقل دماي 70-65 درجه سلسیوس
5. سرعت جریان مواد:
بهینه ی سرعت جریان درپمپ هاي تغذیه کننده 3 – 1/5 متر بر ثانیه می باشد.
6. زمان تماس:
زمان شستشو به ضخامت رسوبات و همچنین دمای شستشو بستگی دارد. به طور معمول برای شستشوی منظم روزانه مدت زمان 20 دقیقه براي رسوبات آلی و 10 دقیقه براي رسوبات معدنی مناسب است.